سرمایه در گردش عبارت است از دارایی جاری شرکت و سرمایه در گردش خالص، عبارت است از دارایی جاری منهای بدهی جاری; که از آن به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری توان‌نقدینگی شرکت به کار می‌رود. هرقدر مقدار آن در شرکت بالا باشد، توان نقدینگی بالا است.

در این فصل پس از بیان مسئله پژوهش به تعریف موضوع پژوهش پرداخته و در ادامه بیان اهمیت و ضرورت پژوهش بررسی می شود. همچنین اهداف پژوهش را در قالب اهداف ویژه، علمی وکاربردی بیان می‌کنیم. چارچوب نظری پژوهش که بنیان اصلی طرح سؤال و موضوع پژوهش بوده است، در این فصل آورده شده و در ادامه به فرضیه های پژوهش نیز اشاره شده است.

۱-۲ تاریخچه مطالعاتی

۱- پیشکاری (۱۳۷۵) در پژوهش خود تحت عنوان “بررسی مدیریت سرمایه در گردش در شرکت های منتخب ایرانی ” که از طریق پرسشنامه انجام شده است سؤالات زیر را مطرح ‌کرده‌است:

آیا مدیریت سرمایه در گردش در شرکت های ایرانی وجود دارند؟

۲-آیا روش های مختلفی که در ارزیابی سرمایه در گردش استفاده می شود بر بهای تمام شده کالا یا خدمات آن ها تأثیر دارد؟

۳-آیا میزان سرمایه در گردش مناسب در شرکت های نمونه اندازه گیری می شود؟

در کل از پرسشنامه های بیست شرکت که به طـور نمـونه انتخـاب شده بودند، دریافتند که ۶۷ درصد از شرکت ها از روشی که برای مدیریت سرمایه در گردش خود استفاده می‌کنند، باعث تأثیر بر بهای تمام شده کالا یا خدمات خود شده اند و نیز این که ۷۱ درصد از شرکت ها با مدیریت مناسب سرمایه در گردش خود توانسته اند حجم بهینه ای از سرمایه در گردش را انتخاب کنند.

۲- ایزدی نیا و تاکی (۱۳۸۹) به بررسی تأثیر مدیریت سرمایه درگردش بر قابلیت سوددهی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ۱۳۸۷ الی ۱۳۸۰ پرداختند. بازده کل دارایی ها به عنوان معیار اندازه گیری برای قابلیت سوددهی در نظر گرفته شده است، نتایج رگرسیون نشان می‌دهد چرخه تبدیل وجه نقد با بازده دارایی ها یک رابطه معکوس ومعنی داری را به وجودآورده است وهمچنین سرمایه گذاری بالا در موجودی کالا وحساب های در یافتنی منجر به پایین آمدن سوددهی می شود.

۳-آناند و پراکاش گوپتا (۲۰۰۲)^[۲] در پژوهش خود عملکرد مدیریت ســرمایه در گردش شــرکــت هــا را بــین ســـال های ۱۹۹۸ تــا ۲۰۰۱ مــورد بـررسی قرار دادند. در این پـــژوهش تعداد ۴۲۷ شرکت به عنوان نمونه انتخاب شده بود. در این پژوهش برای ارزیابی عملکرد مدیریت سرمایه در گردش شرکت ها را از معیارهای چرخه تبدیل وجه نقد، گردش چرخش عملیاتی و گردش سرمایه در گردش استفاده شده بود. نتایج پژوهش حاکی از این بود که معیارهای انتخاب شده برای ارزیابی عملکرد مدیریت سرمایه در گردش علاوه بر اینکه برای ارزیابی مدیریت سرمایه در گردش مفید می‌باشند، به تجزیه و تحلیل مخاطره و بازدید شرکت ها کمک می‌کند.

۴-سامیلوگ ودیمیرنس (۲۰۰۸)^[۳] مطالعه صورت گرفته توسط ایشان برروی یک نمونه از شرکت های تولیدی ترکیه ای طی دوره ۲۰۰۷-۱۹۹۸ به منظور بررسی ارتباط بین سود آوری ومدیریت سرمایه درگردش نشان داد که دوره حساب های دریافتنی، دوره موجودی کالا واهرم ها به طور منفی و با اهمیتی بر سودآوری شرکت تأثیر می‌گذارد. در حالی که رشد شرکت (درغالب فروش ها) به طور مثبت و با اهمیتی بر سودآوری شرکت تأثیر می‌گذارد. با این وجود چرخه تبدیل وجه نقد، اندازه شرکت و دارایی های مالی ثابت از لحاظ آماری تأثیر با اهمیتی بر سود آوری شرکت های مورد بررسی ندارد. نتایج نشان می‌دهد که سودآوری شرکت از طریق کاهش دوره حساب های دریافتنی وموجودی کالا افزایش می‌یابد.

۱-۳ بیان مسئله

مدیریت سرمایه در گردش یکی از حوزه های مهم در مدیریت مالی ومدیریت سازمان ها به حساب می‌آید، چرا که به طور مستقیم نقدینگی ‌و سود آوری شرکت ها را تحت ثأثیر قرار می‌دهد. احتمال ورشکستگی برای شرکت هایی که در معرض مدیریت نادرست سرمایه در گردش حتی با وجود سودآوری مثبت، وجود دارد. مدیریت سرمایه در گردش با دارایی ها و بدهی های جاری سروکار دارد. دارایی های جاری یک شرکت قسمت قابل توجهی از کل دارایی های آن را تشکیل می‌دهد. سطوح بیش از حد دارایی های جاری می‌تواند منجر به تحقق بازده سرمایه گذاری کمتر از حد متعارف شود. با وجود این، شرکت هایی که دارایی های جاری کمی دارند در روند عادی عملیات، کمبود ها ومشکلاتی خواهند داشت( وکیلی فرد و همکاران ،۱۳۸۹، ص۳).

باسو(۱۹۹۷) محافظه کاری را الزام به داشتن درجه بالایی از تأیید برای اخبار خوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بدمانند زیان تعریف می کند. این تعریف، محافظه کاری را ازدیدگاه سود وزیان توصیف می‌کند. محافظه کاری می‌تواند موجب بهبود کیفیت اطلاعات ارائه شده از سوی مدیریت مؤثر واقع شود. یکی از مزایای اصلی رعایت محافظه کاری حسابداری برای اعتبار گیرنده، کاهش نرخ بهره وام های دریافتی برای آن ها است. گزارشگری محافظه کارانه اعتبار دهندگان را قادر می‌سازد تا اطلاعات وعلائم بموقع در خصوص عملکرد نامناسب مالی شرکت را دریافت نموده، تا از این طریق اقدامات لازم را بموقع بعمل آورده ‌و ریسک وصول اصل وفرع وام های اعطایی را کاهش دهد(اعتمادی و همکاران، ۱۳۸۸).

هموارسازی سود یک هدف روشن دارد و آن ایجاد جریان رشد ثابت در سود است. وجود این نوع دستکاری نیازمند آن است که شرکت سود زیادی داشته باشد تا بتواند ذخایر لازم را برای منظم کردن جریان ها در هنگام نیاز تامین کند. به طور کلی هدف آن، کاهش تغییرات سود است. محققان هموارسازی سود از این باور تبعیت می‌کنند که اعضای بازار با جریان ثابت سود گمراه مـــــی شوند (شریعت پناهی و سمائی،۱۳۸۶،ص۲۴).

یکی از اهداف نهایی هر شرکت بیشینه کردن سود در دراز مدت است، اما حفظ نقدینگی شرکت نیز یک هدف مهم است. مسئله این است که به دست آوردن سود به قیمت از دست دادن نقدینگی می‌تواند مشکلات جدی برای شرکت ایجاد نماید. ‌بنابرین‏ باید یک تعادل بین این دو برقرار شودو یک هدف نباید به بهای هدف دیگر به دست آید، زیرا هردوی آن ها اهمیت دارند.

بسیاری از پژوهش های صورت گرفته در بورس اوراق بهادار تهران نشان دهنده این مطلب است که بین مؤلفه های مختلف سرمایه در گردش و سودآوری رابطه ای معنا دار و قابل تأمل وجود دارد. اما اینکه بین این مؤلفه ها و سیاست های اعمال شده ‌در مورد سود رابطه ای وجود دارد ، موضوعی است که تابه حال مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا این پژوهش در پی پاسخ به پرسش های زیر است:

۱)آیا بین سرمایه در گردش و عدم تقارن زمانی سود رابطه معناداری وجود دارد؟

۱-۱)آیا بین دوره وصول مطالبات وعدم تقارن زمانی سود رابطه معناداری وجود دارد؟

۱-۲) آیا بین دوره پرداخت بدهی ها وعدم تقارن زمانی سود رابطه معناداری وجود دارد؟

۱-۳) آیا بین دوره گردش موجودی ها وعدم تقارن زمانی سود رابطه معناداری وجود دارد؟